Friday, June 8, 2012

Nước Pháp vinh danh nhà vật lý thiên văn Trịnh Xuân Thuận


Trng Nghĩa -Ngày 06/06/2012, ti Paris, Hc vin Pháp Quc Institut de France t chc l trao các gii thưởng ln thường niên ca mình, trong các lãnh vc y tếkhoa hc, văn hóa, kho c … Đc bit năm nay, mt trong nhng gii này mang tên Prix mondial Cino del Duca – Gii thưởng Thế gii ca Fondation Simone et Cino del Duca – ln đu tiên được trao tng cho mt người Vit : Giáo sư vt lý thiên văn Trnh Xuân Thun – Đi hc Virginia Hoa KỳĐim đc đáo là Giáo sưThun được vinh danh trong hai tư cách nhà khoa hc và nhà văn.


Trong b
n thông báo ca mình, Institut de France nói rõ là mc tiêu ca Gii Thếgii Cino del Duca - tr giá 300.000 euro – là nhm khen thưởng "mt tác gi Pháp hoc ngoi quc mà công trình, dù thuc lãnh vc văn hc hay khoa hc, hàm cha mt thông đip ca tinh thn nhân văn hin đi. "


Chính trong tinh th
n đó, mà Hc vin Pháp Quc đã "quyết đnh trao Gii Thế gii năm 2012 cho Giáo sư Trnh Xuân Thun, mt nhà vt lý thiên văn và nhà văn, v công trình ph biến khoa hc ca ông bng tiếng Pháp, mt ngôn ng mà bn thân ông rt trân trng".

Được các vin sĩ hàn lâm Pháp vinh danh

Nói rng Giáo sư Trnh Xuân Thun được Pháp vinh danh không ngoa chút nào vì Institut de France là biu tượng ca tinh hoa, trí tu nước Pháp hin nay, nơi tp hp tt c nhng nhân vt đu đàn trong các lãnh vc, thường được mnh danh là"Ngh vin ca các nhà bác hc" Pháp.

Được hình thành t năm 1795, Institut de France bao gm 5 vin hàn lâm khác nhau ca Pháp. Ni tiếng nht và lâu đi nht là Vin Hàn lâm Pháp - Académie française - thành lp năm 1635, tp hp các vin sĩ xut thân t nhiu ngành. Kếđến là các vin chuyên bit hơn : Vin Hàn lâm Văn chương - Académie des inscriptions et belles-lettres, thành lp năm 1663, hin chuyên trách lãnh vc ngvăn và lch s ; Vin Hàn lâm Khoa hc - Académie des sciences, thành lp năm 1666 ; Vin Hàn lâm Khoa hc Đo đc và Chính tr - Académie des sciences morales et politiques, thành lp năm 1795 ; và Vin Hàn lâm M thut - Académie des beaux-arts - thành lp năm 1816.


Nhim v chính ca Institut de France là góp phn mt cách vô v li vào vic trau gii và phát huy văn hc, ngh thut và khoa hc. Trong tinh thn đó, v mt hành chánh, có rt nhiu Hip hi (Fondation) hot đng trong khuôn kh ca Hc vin Pháp Quc, chuyên trao tng các phn thưởng hay cp phát các khon tài tr đphc v cho mc tiêu k trên.

Vic tuyn chn nhng người nhn các loi gii thưởng hay tr cp nói trên luôn luôn được thc hin vi s c vn ca Institut de France, do đó đã được bo đm v mt chuyên môn, và giá tr luôn luôn được công nhn.

Trong trường hp Gii Thưởng Thế gii Cino del Duca năm nay, Hc vin Pháp Quc cho biết là ban giám kho gm 14 vin sĩ hàn lâm, mà ch tch là bà Hélène Carrère d’Encausse, Thư ký Vĩnh vin hin nay ca Vin Hàn lâm Pháp (Académie française). Các giám kho còn li gm 7 thành viên Vin Hàn lâm Pháp, 3 thành viên Vin Hàn lâm Khoa hc, 2 người thuc Vin Hàn lâm Khoa hc Đo đc và Chính tr, và 1 người ca Vin Hàn lâm Văn chương.

Sánh vai cùng nhng tên tui t Sakharov, Havel cho đến Mario Vargas Llosa, Jorge Luis Borges

V bn cht Gii thưởng Thế gii Cino del Duca là mt gii văn hc, vì mi năm Fondation Simone et Cino del Duca còn có riêng hai gii khác Gii Khoa hc (Prix scientifique) và Gii Kho c hc (Prix d’archéologie).

T năm 2005 đến nay, tc là t ngày Institut de France được Fondation Simone et Cino del Duca cho toàn quyn tuyn chn người được trao gii Thế gii Cino del Duca, đây là ln đu tiên mà đnh chế này quyết đnh tng thưởng mt nhà khoa hc viết văn, ch không phi là mt nhà văn thun túy.

Trong danh sách nhng người tng được trao Gii thưởng Thế gii Cino del Duca – t khi gii này được thành lp năm 1970 - ngoài nhng tên tui trên văn đàn Pháp hay thế gii, còn có nhng nhân vt xut chúng trong nhng đa ht khác. Chng hn như nhà nghiên cu vt lý ht nhân người Nga Andrei Sakharov - cha đ ca qu bom khinh khí (bom H) ca Liên Xô, nhưng cũng là mt chiến sĩ đu tranh cho nhân quyn ti nước này - được gii Cino del Duca năm 1974, và năm sau được trao tng Nobel Hòa bình, hay là Vaclav Havel, tng thng đu tiên ca Cng hòa Séc, mt nhà biên kch tài ba, đng tác gi ca bn Hiến chương 77, biu tượng ca cuc đu tranh chng li th chế đc tài Tip Khc. Vaclav Havel đã được trao gii Cino del Duca năm 1997.

Mt s tên tui văn hc ln cũng đã được gii Cino del Duca vinh danh như nhà văn Tip Khc Milan Kundera (2009), nhà văn Albanie Ismail Kadaré (1992), nhà văn Mêhicô Jorge Luis Borges (1980). Ni bt trong s này là văn hào người Péru, Mario Vargas Llosa, đã được gii Cino del Duca năm 2008, và hai năm sau đó thì được gii Nobel Văn hc (2010).

Trong bng vàng gii thưởng Cino del Duca, Giáo sư Trnh Xuân Thun là người Vit đu tiên, nhưng li là người châu Á th hai. Trước ông, đã có giáo sư y khoa Trung Quc Vương Chn Ngh, được gii thưởng vào năm 1998.

Trnh Xuân Thun : tác gi Pháp ng

Sinh ra ti Hà Ni (ViNam) vào năm 1948, Giáo sư Thun đã theo gia đình vào năm và theo hc chương trình Pháp  trường trung hc Jean-Jacques Rousseau Sài Gòn (hin đã đi tên thành trường Lê Quý Đôn). Sau khi đu bng Tú tài (tc là tt nghip ph thông) năm 1966, ông qua Thy Sĩ hc k sư  Lausanne, nhưng chmt năm sau thì ông quyết đnh thc hin ước mơ ca mình : theo hc ngành vt lý thiên văn ti Vin Công ngh California, ri ti đi hc Princeton, bang New Jersey, cnh New York.

Sau khi hoàn thành lun án tiến sĩ ti Princeton, ông bt đu ging d Đi hcVirginia t năm 1976, và đã dn dn tr thành mt chuyên gia ni tiếng thế gii vngành thiên văn hc ngoài di Ngân hà. Ông là người đã phát hin ra thiên hà trnht được biết đến trong vũ tr hin nay, nh vic nghiên cu các quan sát do kính vin vng không gian Hubble thc hin. Đó là thiên hà I Zwicky 18.

Đi vi qung đi qun chúng, Giáo sư Trnh Xuân Thun được biết đến qua các công trình ph cp kiến ​​thc khoa hc v vũ tr viết bng tiếng Pháp. T năm 1988 – tc là năm ra mt quyn sách đu tiên ca ông vi ta đ La Mélodie secrète / Giai điu bí n – cho đến nay, Giáo sư Thun đã cho ra mt hơn mt chc tác phm, mà quyn sau cùng là Le Cosmos et le Lotus / Vũ tr và Hoa sen, xut bn năm 2011, va được trao gii Louis Pauwels 2012.

Theo Hc vin Pháp Quc, các tác phm ca ông th hin "mt cái nhìn phc hp và tinh tế cmt nhà khoa hc và mt người có đc tin v vũ tr và v trí ca con người trong vũ tr", nhưng thông qua mt ngôn ng dành cho mt công chúng rng rãi.

Nhn xét v công trình ph cp khoa hc ca Giáo sư Trnh Xuân Thun, Institut de France ghi nhn là ông đã thành công xut sc trong vic : "Giúp qung đi qun chúng thy được tính cht huy hoàng gn như là siêu thc ca vũ tr bng mt ngôn ng đơn gin và d tiếp cn".

Hc vin Pháp Quc cũng trân trng mc tiêu mà Giáo sư Thun đ ra là giúp ngườithường hiu được nhng yếu t "cao siêu và khó hiu nht" ca thế gii quanh ta, thông qua nhng suy tư mang tính triết hc và thn hc. Theo Institut de France :"Nh tính đc đáo ca công trình ông thc hin, cũng như ca s mnh ông đ ra, Trnh Xuân Thun đã hướng ti nhng con người bình d, ham hiu biết nhưng không có kiến thc khoa hc, sao cho lch s ca vũ tr tr nên d hiu đi vi vi chúng ta, ‘hu du ca các vì sao’."

T gii Kalinga (UNESCO) đến gii Cino del Duca (Institut de France)

Các n lc ph cp khoa hc ca Giáo sư Trnh Xuân Thun tng được thế gii tôn vinh vi Gii thưởng Kalinga do t chc văn hóa, giáo dc Liên Hip Quc UNESCO trao tng vào năm 2009.

Mt s tác phm ca ông cũng đã được trao gii. Ngoài tác phm mi nht - Le Cosmos et le lotus /Vũ tr và Hoa sen (2011), được gii Louis Pauwels 2012, quyn Les Voies de la lumière : physique et métaphysique du Clair-Obscur / Nhng con đường ca ánh sáng (2007) tng được Gii thưởng ln Moron năm 2007 ca Vin Hàn lâm Pháp (Grand Prix Moron de l'Académie Française).

Trước đó, công trình L’Infini dans la paume de la main : du Big Bang à l’Éveil / Cái vô hn trong lòng bàn tay : T Big Bang đến giác ng (2000), cũng đot gii Văn hc Châu Á 2000 (Prix Littéraire de l’Asie 2000) ca Hip hi các Nhà văn Pháp ng (Association des Ecrivains de langue française).

Nhân dp đến Pháp nhn Gii thưởng Thế gii Cino del Duca, Giáo sư Trnh Xuân Thun đã dành cho ban Vit ng RFI mt bài phng vn trong đó ông nói rõ thêm v ý nghĩa quan trng ca gii Cino del Duca ca Institut de France đi vi ông, vđng lc thúc đy ông lao vào công vic ph biến khoa hc. Giáo sư Thun cũng khuyên các bn tr rèn luyn ý chí, theo đui đến nơi đến chn con đường mình đã chn.

7 comments:

  1. Cám ơn bạn nhưng không nghe được. bạn có thể dẫn nguồn?

    ReplyDelete
  2. Nguồn audio này từ trang:
    http://www.viet.rfi.fr/khoa-hoc/20120604-nuoc-phap-vinh-danh-nha-vat-ly-thien-van-trinh-xuan-thuan

    ReplyDelete
  3. Người phát thanh viên phát âm thật chuẩn về các từ bắt đầu với phụ âm s, x, tr, ch..!

    ReplyDelete
  4. Ông TXT: "Hãy đặt mục đích cho đời mình, có ý chí và ráng để đạt được mục đích"

    ReplyDelete
  5. Ngồi đây để mừng và tự hào cho thành công của những người con đất Việt ở những phương trời xa xôi.......... :((((((((

    ReplyDelete

LÊN ĐẦU TRANG