giải Nobel Hóa học 2011

Khám phá gây tranh cãi giành giải Nobel Hóa học 2011

05/10/2011 17:36

(TNO) Nhà khoa học người Israel Daniel Shechtman đã được trao tặng giải Nobel Hóa học 2011 nhờ khám phá về mô hình nguyên tử được cho là không thể có, theo thông báo của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vào chiều nay, 5.10.

>> Định mệnh của vũ trụ được viết trên những ngôi sao
>> Nobel Vật lý 2011 cho nghiên cứu đột phá về tốc độ giãn nở vũ trụ
>> Nobel Y học 2011 được chia cho ba người

Shechtman được vinh danh nhờ khám phá và tiết lộ bí mật về “giả tinh thể” (quasicrystal) vốn cách mạng hóa khái niệm về chất rắn.

Những “giả tinh thể” (quasicrystal) mà Shechtman đã khám phá giống như “sự mê hoặc của đồ khảm trong thế giới Ả Rập được mô phỏng dưới cấp độ nguyên tử”, có trật tự và đối xứng cao song không bao giờ lặp lại chính nó, thông báo cho biết.

Hình ảnh Daniel Shechtman được chiếu tại buổi lễ công bố - Ảnh: AFP

Cho đến nay, giới khoa học cho rằng mô hình nguyên tử bên trong tinh thể phải lặp lại. Nghiên cứu của Shechtman đã “thay đổi một cách cơ bản cách thức các nhà hóa học quan niệm về chất rắn”.

Khám phá của ông “cực kỳ gây tranh cãi”, ủy ban trao giải cho biết và lưu ý rằng các nguyên tử “được sắp xếp theo cách thức trái ngược với quy luật tự nhiên”.

Với khám phá nói trên, nhà khoa học Israel đã bị toàn bộ các đồng nghiệp phản đối và thậm chí mang ra làm trò cười với việc người đứng đầu nhóm nghiên cứu đưa cho ông một cuốn giáo trình về tinh thể học và gợi ý rằng ông nên đọc nó.

Cuối cùng ông bị yêu cầu rời khỏi nhóm nghiên cứu tại Viện Tiêu chuẩn và Kỹ thuật Quốc gia Mỹ vì kiên quyết bảo vệ khám phá của mình.

“Cuộc chiến của ông ấy rốt cuộc đã buộc các nhà khoa học xem xét lại quan niệm của họ về trạng thái tự nhiên của vật chất”, thông báo nói thêm.

Nhà khoa học người Israel Daniel Shechtman - Ảnh: AFP

Shechtman, sinh năm 1941, hiện là giáo sư tại Viện Kỹ thuật Israel ở Haifa. Ông là người đầu tiên "ẵm" gọn một giải Nobel trong năm 2011 cùng với số tiền thưởng trị giá 10 triệu Krona Thụy Điển (1,44 triệu USD). Trước đó, các giải Nobel Y học và Vật lý 2011 đều được chia cho ba nhà khoa học khác nhau.

Giải Nobel Hóa học là giải thứ ba trong tổng số sáu giải Nobel được công bố trong tháng 10. Trong tuần này, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển cũng sẽ công bố giải Nobel Văn chương và Hòa bình 2011. Giải Nobel Kinh tế sẽ được công bố vào thứ hai tuần tới, 10.10.

Kể từ năm 1901 đến nay, giải Nobel Hóa học đã được trao tặng 102 lần. Nhân vật trẻ tuổi nhất từng giành giải này là Frederic Joliot, người được vinh danh vào năm 1935, ở tuổi 35. Nhà hóa học già nhất từng nhận giải là John B. Fenn, người ở tuổi 85 khi ông nhận giải vào năm 2002.

Danh sách các nhà khoa học nhận giải Nobel Hóa học trong 10 năm qua 2011: Daniel Schechtman (Israel) 2010: Richard Heck (Mỹ) và Ei-ichi Negishi, Akira Suzuki (Nhật) 2009: Venkatraman Ramakrishnan và Thomas Steitz (Mỹ), Ada Yonath (Israel) 2008: Osamu Shimomura (Nhật), Martin Chalfie và Roger Tsien (Mỹ) 2007: Gerhard Ertl (Đức) 2006: Roger Kornberg (Mỹ) 2005: Yves Chauvin (Pháp), Robert H. Grubbs và Richard R. Schrock (Mỹ) 2004: Aaron Ciechanover và Avram Hershko (Israel) và Irwin Rose (Mỹ) 2003: Peter Agre và Roderick MacKinnon (Mỹ) 2002: John Fenn (Mỹ), Koichi Tanaka (Nhật) và Kurt Wuethrich (Thụy Sĩ)

Sơn Duân

Mô hình nguyên tử của giả tinh thể hợp kimnhôm-paladi-mangan